Συστημική Aναπαράσταση

Τι είναι η αναπαράσταση;

Τη λέξη «Αναπαράσταση» τη συναντάμε σε πολλά πεδία που αφορούν την τέχνη και την επιστήμη. Σε μουσεία ή εκθεσιακούς χώρους μπορούμε να δούμε αναπαραστάσεις σκηνικών από το παρελθόν, σε τρισδιάστατη μορφή, που αναπαριστούν τα ήθη και τα έθιμα μιας χώρας. 

Στην Αρχιτεκτονική βλέπουμε την τρισδιάστατη απεικόνιση ενός καινούριου κτιρίου για την καλύτερη κατανόηση των χώρων, αλλά και της λειτουργικότητας του (μακέτα).

Στην Εγκληματολογία, η αναπαράσταση ενός εγκλήματος που έχει γίνει, διευκολύνει την εξιχνίαση της υπόθεσης και την αναζήτηση του δράστη, αποκλείοντας ή επιβεβαιώνοντας κάποιες εικασίες. 

Στο χώρο της ψυχοθεραπείας, συναντάμε τον όρο Συστημική ή Οικογενειακή αναπαράσταση, ο οποίος είναι συνδεδεμένος με τον φιλόσοφο και ψυχοθεραπευτή Bert Hellinger. Η ψυχοθεραπευτική αυτή μέθοδος ρίχνει φως στο κρυμμένο δυναμικό της οικογένειας ή ενός μεγαλύτερου συστήματος, με στόχο την αποκατάσταση της ελεύθερης ροής της αγάπης και την ανεύρεση της καλής και σωστής θέσης που αναλογεί στο κάθε μέλος της. Η αναπαράσταση, είτε γίνεται με ανθρώπους είτε με αντικείμενα, λειτουργεί ως μια τρισδιάστατη απεικόνιση μίας κατάστασης ή σκηνής, ξαναζωντανεύοντας την.

Τι είναι συστημική προσέγγιση;

Παρατηρώντας έναν άνθρωπο, οι πλείστοι από εμάς πιστεύουμε ότι ο τρόπος με τον οποίο  συμπεριφέρεται και αντιδρά, οι πεποιθήσεις και η στάση που έχει για τη ζωή είναι καθαρά δική του προσωπική υπόθεση. Στη συστημική όμως προσέγγιση, αντιλαμβανόμαστε το άτομο ως μια ξεχωριστή μονάδα, αλλά ταυτόχρονα και ως ένα αναπόσπαστο μέλος του συστήματος στο οποίο ανήκει.

Είμαστε μέλη σε πολλά συστήματα, μέσα στα οποία έχουμε δικαιώματα, υποχρεώσεις και κυρίως ένα είδος ταυτότητας. Το φύλο, η φυλή, το έθνος, η χώρα, ο επαγγελματικός μας κλάδος, η οικογένεια που έχουμε γεννηθεί ή έχουμε δημιουργήσει, όλα αποτελούν συστήματα στα οποία ανήκουμε, είτε από δική μας επιλογή, είτε λόγω της «μοίρας» μας. 

Όλα τα συστήματα στα οποία ανήκουμε, μας προστατεύουν αλλά ταυτόχρονα έχουν και απαιτήσεις από εμάς. Χρειάζεται να ακολουθήσουμε τους δικούς τους νόμους και κανόνες για να διεκδικήσουμε μια καλή θέση σε αυτά. 

Η οικογένεια καταγωγής μας είναι ένα από τα συστήματα που μας απασχολεί όλους περισσότερο και μας επηρεάζει με τον πιο ουσιαστικό και καθοριστικό τρόπο. Με τους γονείς, τα αδέλφια μας, τους παππούδες, τις γιαγιάδες μας και όλα τα υπόλοιπα μέλη που την αποτελούν, συνδεόμαστε με μία δύναμη που μας διαπερνά όλους και μας υπερβαίνει ακόμη και ασυνείδητα. Αν αυτή η σύνδεση που έχουμε μαζί τους λειτουργεί υποστηρικτικά, τότε αυτή μας τρέφει. Αν όμως λειτουργεί με τέτοιο τρόπο που μας οδηγεί σε εμπλοκές, τότε αυτές θα μας  προκαλούν πόνο και δυστυχία. 

Μέσα από μια αναπαράσταση, μπορούμε να λάβουμε χρήσιμες πληροφορίες τις οποίες αν αξιοποιήσουμε σωστά, κάνοντας τις ανάλογες κινήσεις, θα επιφέρουν θετικές αλλαγές στις διαπροσωπικές μας σχέσης και γενικότερα στη ζωή μας. 

Πως λειτουργεί μια συστημική αναπαράσταση;

Η Συστημική αναπαράσταση είναι μια βιωματική μέθοδος, η οποία διαδραματίζεται μέσα σε ομάδες ανθρώπων, αλλά επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στο πλαίσιο μιας ατομικής συνεδρίας.

Λειτουργεί χάρη στη γνώση που αναδύεται μέσα από τη διαδικασία της αναπαράστασης, οδηγεί στην αποφόρτιση απωθημένων συναισθημάτων, στην βαθιά κατανόηση και αποδοχή, ανοίγοντας καινούριους δρόμους. Η γνώση αυτή πηγάζει από το υποσυνείδητο του ατόμου, το οποίο φέρνει το αίτημα και στήνει την οικογενειακή του αναπαράσταση, καθώς επίσης και από το συλλογικό ασυνείδητο (όλων των μελών της οικογένειας, των ζώντων αλλά και αυτών που έχουν πεθάνει). 

Ένα άτομο το οποίο γεννήθηκε και μεγάλωσε στην οικογένειά του, αν ως ενήλικας θέλει να κατανοήσει κάτι που το δυσκολεύει και αποφασίσει να κάνει μια οικογενειακή αναπαράσταση, θα τη στήσει σύμφωνα με την εσωτερική εικόνα που έχει διαμορφώσει. Θα επιλέξει εκπροσώπους, δηλαδή άτομα που θα εκπροσωπήσουν τον εαυτό του και τους συγγενείς του και θα τους τοποθετήσει στο χώρο, απεικονίζοντας τις σχέσεις που υπάρχουν μεταξύ τους. Ο τρόπος που θα στέκονται οι εκπρόσωποι, οι αποστάσεις μεταξύ τους, η κατεύθυνση που κοιτάζουν, θα προσφέρουν τις πρώτες πληροφορίες για την οικογένεια. 

Με το στήσιμο των εκπροσώπων δημιουργείται ένα πεδίο. Αν το άτομο, ο ενδιαφερόμενος, έχει φέρει ένα ξεκάθαρο αίτημα (π.χ. επιθυμία για βελτίωση των σχέσεων) τότε το πεδίο ενεργοποιείται και οι εκπρόσωποι αρχίζουν να αισθάνονται όπως ακριβώς και τα άτομα τα οποία εκπροσωπούν. Όσο και αν αυτό ακούγεται απίστευτο, οι εκπρόσωποι συντονίζονται σε τέτοιο βαθμό, που μπορούν να νοιώσουν ακόμη και σωματικά συμπτώματα, να χρησιμοποιήσουν ακριβώς τις ίδιες εκφράσεις ή και να επαναλαμβάνουν τις συμπεριφορές των ατόμων που εκπροσωπούν. 

Μέσα από την αναπαράσταση μπορούν να αναδυθούν στοιχεία του πατέρα, της μητέρας, της πεθαμένης γιαγιάς, του παππού, να εκδηλωθούν συναισθήματα, πεποιθήσεις, ενοχές, φόβοι, θυμός, βοηθώντας να επέλθει λύση στο πρόβλημα και να επιφέρει την ισορροπία, το σεβασμό, την αγάπη, την τάξη και την αποδοχή τόσο στο άτομο όσο και όλο το οικογενειακό σύστημα. 

Μπορούν να γίνουν αναπαραστάσεις σε θέματα εκτός από την οικογένεια, όπως εργασιακά, οικονομικά ή ακόμη και σε θέματα που αφορούν προβλήματα υγείας. 

---

Σε τι χρησιμεύουν οι αναπαραστάσεις;

Μια αναπαράσταση μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε και να συμφιλιωθούμε με μια δύσκολη και περίπλοκη οικογενειακή ιστορία, να ξεκαθαρίσουμε εκκρεμότητες που υπάρχουν με τους γονείς μας (έστω και αν έχουν πεθάνει), με τα παιδιά μας (έστω και αν δεν γεννήθηκαν λόγω αποβολής ή έκτρωσης), να διευκολύνει την επικοινωνία στη συντροφική μας σχέση, τη σχέση μεταξύ των αδελφιών και των άλλων μελών της οικογένειας μας. 

Μια αναπαράσταση μπορεί να μας βοηθήσει στην αντιμετώπιση κάποιου φόβου, μιας περιοριστικής πεποίθησης, να μας βοηθήσει να ξεπεράσουμε εμπόδια ώστε να ανοιχτούν νέοι δρόμοι. Επίσης, μια αναπαράσταση μας προσφέρει τη δυνατότητα να επιλύσουμε επαγγελματικά ζητήματα και μας δίνει τη δυνατότητα να εξετάσουμε καταστάσεις στις οποίες βρισκόμαστε σε δίλημμα, βοηθώντας μας να δούμε ποια επιλογή είναι η καλύτερη για μας.

Μέσω μιας αναπαράστασης μας δίνεται η ευκαιρία να διερευνήσουμε τη σύνδεση που υπάρχει μεταξύ κάποιων οικογενειακών γεγονότων και μιας ασθένειας, να διερευνήσουμε ποια είναι τα αίτια μιας βαθιάς στενοχώριας, ενός έντονου θυμού, μιας ανεξήγητης ντροπής και να συνδεθούμε με τις εσωτερικές μας δυνάμεις, με τα οράματα της ψυχής μας βρίσκοντας τη δύναμη να πάρουμε τη ζωή στα δικά μας χέρια.